Skórkowski (Sariusz Skórkowski, Skurkowski) Karol Wincenty h. Jelita (1768–1851), biskup krakowski. Ur. 2 XI w Jankowicach (pow. radomski), był synem Jana i Magdaleny z Siemieńskich, bratem Albina (zob.).
Po ukończeniu szkoły w Piotrkowie, S. w r. 1787 wstąpił do seminarium misjonarzy w Krakowie. Dwa lata później, jako kleryk, został koadiutorem, z prawem następstwa, kanonika krakowskiego Tomasza Michałowskiego (swego wuja). W r. 1790 przeniósł się do seminarium misjonarzy w Warszawie. Święcenia kapłańskie przyjął w r. 1792. Nie był, zdaniem Ludwika Łętowskiego, wszechstronnie wykształcony i mówił złą francuszczyzną. W czasie insurekcji kościuszkowskiej w r. 1794 wybrano go na komisarza cywilno-duchownego w Komisji Porządkowej na powiat radomski. W r.n. objął kanonię w krakowskiej kapitule katedralnej. Jako młody kapłan otrzymał probostwo w Błotnicy w Radomskiem. Często wyjeżdżał w tym czasie do Krakowa, był tutaj m.in. w r. 1805 kiedy z poświęceniem odwiedzał chorych i umierających w czasie epidemii. W maju 1808 wyjechał do Wiednia jako członek deputacji od stanów galicyjskich z okazji ślubu cesarza Franciszka I.
Zwolennik Napoleona, stał się S. czynnym uczestnikiem wydarzeń politycznych. W czasach Ks. Warsz. był sędzią pokoju i członkiem Komisji Obrachunkowej w Krakowie, za co otrzymał medal zasługi. Na przełomie października i listopada 1811 wybrany został w Podgórzu koło Krakowa na posła do Sejmu Ks. Warsz. W r. 1812 otrzymał w kapitule krakowskiej prałaturę kustosza. W przededniu wojny z Rosją powołano go do Rady Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego. Wśród 12 członków Rady S. wraz z Antonim Ostrowskim i Franciszkiem Wężykiem reprezentowali zdecydowaną orientację profrancuską. Od listopada 1812 wydawali w Warszawie z ramienia Rady czasopismo polityczno-informacyjne o pracach władz pt. „Dziennik Konfederacji jeneralnej Król. Polskiego” (ukazały się 34 numery). Na początku 1813 r. Rada Konfederacji zmuszona była przenieść się do Krakowa i S. znalazł się w orbicie wpływów rezydenta francuskiego L. P. Bignona. Potępił w marcu 1813 gen. dywizji Eustachego Sanguszkę, który samowolnie opuścił armię, i poparł wniosek o postawienie go przed sądem za dezercję. Gdy do miasta zbliżały się wojska rosyjskie, S. wraz z Ostrowskim i Wężykiem wyrazili gotowość wyjazdu do Paryża, czego żądał rezydent francuski, ale 30 IV 1813, wbrew ich woli, Konfederacja rozwiązała się w Krakowie.
W r. 1815, po Michale Sołtyku, S. został dziekanem kapituły krakowskiej z ramienia Senatu Rządzącego i w r.n. zrezygnował z parafii w Błotnicy. Po utworzeniu Rzeczypospolitej Krakowskiej pierwszy nadzwycz. Sejm 22 I 1816 powołał S-ego do 7-osobowego komitetu, przygotowującego projekt kodeksu cywilnego i karnego. Był też członkiem utworzonej w r. 1815 przez trzy dwory opiekuńcze Komisji Włościańskiej, mającej przeprowadzić oczynszowanie chłopów w dobrach skarbowych i duchownych w okręgu krakowskim (w l. 1825–8 pełnił funkcję prezesa). Z jego inicjatywy oczynszowano chłopów we wsi Rudawa pod Krakowem, stanowiącej własność kapituły krakowskiej. W lutym 1817 został doktorem praw Uniw. Krak. W t.r. wybrano go na członka Tow. Naukowego Krakowskiego. Należał do Tow. Dobroczynności (od r. 1818; w l. 1828–35 pełnił funkcję prezesa) i był stałym darczyńcą. W r. 1819 otrzymał Order św. Stanisława 2. kl. Był też odznaczony rosyjskimi orderami św. Anny i św. Włodzimierza.
«Był postawy pięknej, wzrostu średniego, włosów rzadkich, twarzy rumianej, w obcowaniu miły, choć prędki» (L. Łętowski). W owym czasie «nosił się zupełnie jak człowiek świecki […], grał pięknie w lombra, do wszystkich obiadków należał i sam obiadki dawał». Należał do kamaryli Wodzickich i Wielopolskich, zaprzyjaźniony był m.in. z domami Popielów i Eberów. Uczestniczył w «ansamblach» organizowanych przez bpa krakowskiego Jana Pawła Woronicza w pałacu biskupim. W r. 1822 ofiarował do katedry na Wawelu klasycystyczny relikwiarz św. Jana Kantego. S. blisko współpracował z bpem Woroniczem i podobnie jak on związany był z «konspiracją ultramontańską». Patronował stowarzyszeniom religijno-dewocyjnym, opierającym się na kontaktach towarzyskich i rodzinnych. Protegował też i finansowo wspierał nielegalnie sprowadzonych do Piotrkowic w Król. Pol. redemptorystów.
Po wyniesieniu bpa Woronicza na arcybiskupstwo warszawskie, S. 1 VII 1829 został wybrany jednogłośnie przez kapitułę katedralną krakowską oraz Senat Wolnego Miasta Krakowa na generalnego administratora diecezji krakowskiej. Na tajnym konsystorzu, odprawionym 27 VII t.r. w Rzymie, papież Leon XII mianował S-ego biskupem krakowskim. Zgodnie z ustaleniami Kongresu Wiedeńskiego nominacja ta nastąpiła za zgodą cara Mikołaja I, a ponieważ diecezja krakowska obejmowała również ziemie znajdujące się na terenie Król. Pol., automatycznie został członkiem episkopatu Król. Pol. i poddanym cara rosyjskiego. Rządy w diecezji S. objął 25 I 1830; ogłosił wówczas List pasterski J.W.J. Ks. Biskupa krakowskiego przy objęciu stolicy biskupiej… (W. 1830; większość listów i mów S-ego została ogłoszona drukiem). W styczniu 1830 nie przyjął propozycji Komisji Rządowej WRiOP Król. Pol. zasiadania w Sekcji Duchownej. W liście pasterskim z 1 V 1830 nie szczędził pochwał pod adresem Mikołaja I, «najukochańszego króla». Dn. 27 VI 1830 odbył się w Krakowie uroczysty ingres S-ego do katedry krakowskiej.
Krótki okres rządów S-ego w diecezji cechował konserwatyzm i upór w realizacji celów religijnych. Zarzucano mu, że jest konfliktowy i zachowuje się wyniośle w stosunku do duchownych. Częste były konflikty S-ego z kapitułą krakowską. W r. 1830 odmówił ks. Łętowskiemu imprimatur na jego „Książkę do nabożeństwa…” i polecił pod karą suspensy spalić nakład, który został wydrukowany. Łętowski z kolei uważał, że S. nie nadaje się na biskupa i że zaprowadził w Krakowie «rządy dewotek». Przeciwnikiem biskupa był również prof. prawa UJ Adam Krzyżanowski.
Z końcem czerwca 1830 S. udał się do Warszawy na posiedzenie Sejmu, na którym miano omawiać kompetencje sądów duchownych w sprawach prawa małżeńskiego. Już na samym początku doszło do konfliktu biskupa z carem. S. należał do opozycji ultramontańskiej i protestował wraz z bpem podlaskim Janem Marcelim Gutkowskim przeciw nowym projektom rządowym prawa małżeńskiego. Domagał się pozostawienia ustawodawstwa małżeńskiego tylko przy sądach kościelnych oraz przeprowadzenia jego reformy w porozumieniu z papieżem. Ostatecznie rządowy projekt został odrzucony przez izbę poselską. Mikołaj I poirytowany tą sytuacją nakazał S-emu opuszczenie Warszawy i nie powołał go do senatu. Jeszcze t.r. doszło do kolejnego sporu S-ego z władzami rosyjskimi na tle polityki kościelnej, gdy w. ks. Konstanty zarządził śledztwo przeciwko piotrkowickim redemptorystom, posądzanym o sprzyjanie spiskom antyrosyjskim. Zaprzyjaźniony z prowincjałem Janem Podgórskim, S. starał się utrudniać dochodzenie, które ostatecznie przerwał wybuch powstania listopadowego.
S. znany był ze swych sympatii dla ruchów patriotycznych. W donosach szpiega rosyjskiego Henryka Mackrotta często pojawiało się nazwisko biskupa. Policja nie udowodniła mu jednak bezpośrednich kontaktów ze spiskami niepodległościowymi. Powstanie listopadowe S. poparł entuzjastycznie. W liście pasterskim ogłoszonym 10 XII 1830 nazwał je «chwalebnym» i zachęcał do ponoszenia ofiar «na ratunek Ojczyzny». W styczniu 1831, w czasie zamieszek w Krakowie, bezskutecznie interweniował w obronie niepopularnego prezesa Senatu Stanisława Wodzickiego, którego zmuszono do dymisji i opuszczenia miasta. W styczniu też został powołany do Wielkiej Rady UJ. W mowie z 1 II 1831 wzywał duchowieństwo diec. krakowskiej do modlitw w intencji powstania. Na wiadomość o detronizacji Mikołaja I (25 I) i w odpowiedzi na uchwałę sejmową wzywającą do złożenia przysięgi ojczyźnie i narodowi, dn. 8 III 1831 S. zgłosił swój akces do powstania. W tym samym miesiącu ostro zareagował na opublikowany na łamach „Nowej Polski” (12 III) wiersz Seweryna Goszczyńskiego – „Modlitwa”, który uznał za «bluźniący przeciw wierze i Bogu». Redakcja „Nowej Polski” nazwała artykuł biskupa «filipika natchnioną […] zasadami kongreganistów» i odmówiła jego wydrukowania, uczyniła to natomiast 23 III redakcja „Kuriera Polskiego”.
W okresie Świąt Wielkanocnych S. celebrował w katedrze na Wawelu uroczyste nabożeństwa dziękczynne za zwycięstwa polskie. Dn. 10 IV 1831 ogłosił list pasterski, napisany z powodu okrucieństw popełnianych przez wojska rosyjskie na ziemiach polskich. Ostrzegał w nim przed «przewrotną Rosji polityką», głosił, że «lepiej jest polec mężnie w obronie Wiary i Ojczyzny, aniżeli patrzeć na uciśnienie jednej lub drugiej». Dn. 18 IV t.r. ofiarował na potrzeby kraju 1 tys. złp. do Kasy Głównej Województwa Krakowskiego. Prawdopodobnie w tym czasie ułożył modlitwę «za sprawę naszą». Wystosował też do gen. Jana Skrzyneckiego pełen uznania list po bitwie pod Ostrołęką; naczelny wódz zrewanżował się później biskupowi srebrnym ołtarzykiem obozowym, zdobytym w bitwie pod Dębem Wielkim.
Na sesji izb połączonych 13 V 1831 władze powstańcze powołały S-ego do Senatu i 14 V przesłały mu nominację na senatora. Niezadowolenie biskupa z poczynań władz powstańczych było zapewne przyczyną tego, że nie pojechał do Warszawy. Uznanie przez Sejm «jezuityzmu i kongregacjonizmu» za siły wrogie narodowi i sprzeczne z interesami rządu oraz wznowienie śledztwa przeciwko redemptorystom, którzy pod wpływem S-ego złożyli przysięgę na wierność rządowi powstańczemu, potraktował on jako politykę antykościelną. Dn. 7 VIII w liście do Komisji Wyznań Religijnych prosił, aby «dawniejsze postanowienia i urządzenia, uwłaczające wolności religii katolickiej i władzy duchownej biskupów za nie obowiązujące były uznane».
Po niepowodzeniach wojsk polskich S. wydał 26 VII 1831 odezwę, wzywającą do pokuty, postu i jałmużny. We wrześniu t.r. udzielił przybyłemu do Krakowa gen. J. Skrzyneckiemu schronienia na jeden dzień w pałacu biskupim. Po wkroczeniu do Krakowa oddziałów rosyjskich, gen T. Rüdiger 4 X 1831 wezwał Senat krakowski do rozciągnięcia nad S-m aresztu; biskupowi zakazano opuszczania pałacu biskupiego bez pozwolenia wojskowych władz rosyjskich. Na nic się zdały odwołania S-ego od tej decyzji do rezydenta austriackiego F. Lorenza (12 X 1831) i prośby o interwencję nuncjusza wiedeńskiego H. P. Spinoli (14 X) u cesarza austriackiego i papieża. Dopiero podpisanie deklaracji poddańczej pod koniec października 1831 uwolniło biskupa z aresztu.
Z początkiem 1832 r. jako kanclerz UJ S. zwrócił się do Wydz. Teologicznego UJ w sprawie zaprowadzenia jednolitego katechizmu dla szkół w całej diecezji. W liście pasterskim z 15 II 1832 («Przywaleni ogromem wielorakich nieszczęść…») wzywał wiernych do pokuty i postu. W czerwcu złożył nuncjuszowi Spinoli sprawozdanie, m.in. dotyczące zakonów w Krakowie, pogorszenia się dyscypliny kleru oraz stanu dóbr biskupich. S. jako jeden z pierwszych podziękował papieżowi Grzegorzowi XVI za encyklikę „Cum primum” z 9 VI 1832, potępiającą powstanie listopadowe, i rozesłał ją biskupom polskim. We wrześniu t.r. wraz z prowincjałem redemptorystów Podgórskim dokonał wizytacji w dekanacie kieleckim, w wyniku której domagał się ograniczenia liczby kleryków w seminarium kieleckim prowadzonym przez Instytut Księży Komunistów, a nawet rozpoczął starania o przekazanie zarządu seminarium misjonarzom; ci jednak się na to nie zgodzili. W październiku 1832 S. znów naraził się rządowi rosyjskiemu, protestując przeciwko wyznaczaniu przez biskupów Król. Pol. przedstawicieli do trybunałów rozwodowych (niezgodnych z prawem kanonicznym).
Rok 1833 przyniósł S-emu ograniczenie władzy w diecezji i wiele upokorzeń. Rezydenci trzech dworów zignorowali jego obszerny memoriał z 26 IV t.r., w którym przedstawił m.in. zarzuty Kościoła w stosunku do rządu Wolnego Miasta Krakowa, krytyczny stosunek do obowiązującego Kodeksu Napoleona, postulował zniesienie ślubów cywilnych i sądzenie spraw małżeńskich tylko w sądach kościelnych oraz rozszerzenie kompetencji biskupich. Pojawiły się wówczas pogłoski o powstaniu w Krakowie na początku 1833 r. tajnej organizacji, na czele której stoi biskup krakowski. S. myślał w tym czasie o rezygnacji z biskupstwa, ale za radą kard. Spinoli (17 V 1833) zamiar ten porzucił. Musiał się jednak tłumaczyć nuncjuszowi wiedeńskiemu P. Ostiniemu z rzekomej przynależności do spisku przeciwko rządowi rosyjskiemu. Nuncjusz wezwał wtedy S-ego, by powstrzymał się od gestów antyrosyjskich. Tymczasem car Mikołaj I postanowił ukarać podejrzanego o spiskowanie biskupa i ukazem z 3/15 VII 1833 pozbawił S-ego zarządu diecezją krakowską w granicach Król. Pol., zabronił mu przyjazdów do państwa rosyjskiego i zasekwestrował jego majątki w Król. Pol., wstrzymując wypłatę pensji. Administratorem tej części diecezji krakowskiej mianował ks. Adama T. Paszkowicza, archidiakona warszawskiego, wcześniej członka konsystorza krakowskiego. Kanclerz K. Metternich 24 VIII t.r. w poufnej nocie do nuncjusza popierał stanowisko cara, uważając, że «powinna istnieć droga do ukarania zbuntowanego poddanego, choćby piastował tak świętą godność». Pod wpływem doniesień ambasadora rosyjskiego w Wiedniu B. Tatiszczewa o kontynuowaniu przez biskupa działalności przeciwko rządowi rosyjskiemu, Ostini zrezygnował (26 VIII 1833) z mianowania S-ego wizytatorem klasztorów nawet w Krakowie. W sierpniu skrytykował S. wybór Karola Hubego, protestanta, na rektora «katolickiego» Uniw. Jag.
W czasie wrześniowych (1833) rozmów cesarza austriackiego, cara rosyjskiego i pruskiego następcy tronu w Münchengraetz Metternich obiecał carowi pomóc w usunięciu S-ego z diecezji. Tymczasem biskup, choć z «największą pokorą i uległością» przyjął decyzję o zatrzymaniu dochodów biskupich, to w sprawie przekazania jurysdykcji duchownej był nieprzejednany, argumentując, że może decydować o tym tylko Stolica Apotolska. Nie zgodził się na przekazanie Paszkowiczowi żadnych uprawnień i kiedy ten 26 X 1833 przybył do Kielc, rzucił nań ekskomunikę i polecił, aby nie dopuszczano go do ołtarza. Zaostrzyło to jeszcze bardziej jego złe stosunki z rządem rosyjskim. W tym czasie Kongregacja do Spraw Kościelnych w Rzymie uznała, że należy skłonić S-ego do dobrowolnej rezygnacji z biskupstwa. Myślano o przeniesieniu go do Przemyśla, ale nie spotkało się to z akceptacją dworu austriackiego. Nuncjusz wezwał więc S-ego do przyjazdu do Rzymu i do mianowania Paszkowicza administratorem diecezji w Król. Pol., a w Krakowie – swego zastępcy. Tymczasem S. przesłał nuncjuszowi sprawozdanie z wizytacji diec. krakowskiej (12 XII) i odmówił wyjazdu do Rzymu. Na przełomie 1833 i 1834 r. przyczynił się wraz z prezesem Senatu Kasprem Wielogłowskim do uratowania kościoła św. Katarzyny przed rozbiórką.
Opór S-ego nie tylko wobec decyzji władz rosyjskich, ale i żądań nuncjusza, wywołał gwałtowną reakcję posła rosyjskiego w Rzymie Gurjewa, który 20 II 1834 prosił, by papież poparł lipcowy ukaz cara Mikołaja I. Grzegorz XVI upoważnił nuncjusza wiedeńskiego do mianowania administratora części diec. krakowskiej w Król. Pol., co nastąpiło 13 V. Kiedy Paszkowicz, już jako legalny administrator, zwrócił się do S-ego z prośbą o wydanie dokumentów dotyczących duchowieństwa i kościołów diec. krakowskiej na terenie Król. Pol., ten odmówił i zażądał od niego używania we wszystkich aktach tytułu «tymczasowy administrator». Poirytowany oporem S-ego ambasador Tatiszczew nalegał na jak najszybsze usunięcie S-ego z diec. krakowskiej. Dla Stolicy Apostolskiej formalnie było to trudne, ponieważ papież nie miał żadnych zarzutów wobec S-ego, oprócz skarg i nacisków dyplomatów rosyjskich. Nuncjusz wprawdzie przypominał biskupowi (11 VII 1834) obietnicę udania się do Rzymu, ale S. wymówił się wiekiem. Władze rosyjskie doceniając zabiegi Ostiniego w sprawie biskupa krakowskiego chciały wynagrodzić go medalem.
Złudzenia co do ostatecznej decyzji Stolicy Apostolskiej rozproszył list z 23 VIII 1834 od prałata przy kard. de Gregorio, informujący, że papież życzy sobie, by S. opuścił Kraków. Śmierć Paszkowicza na początku października 1834 spowodowała zwłokę w tej sprawie. S. zachowywał pozory normalnej działalności duszpasterskiej; dn. 2 II 1835 wydał list pasterski o małżeństwie, w którym podważał prawomocność ślubów cywilnych, jednak 7 II Senat Rzeczypospolitej Krakowskiej nie zgodził się na jego druk z powodu ustępów sprzecznych z ustawodawstwem cywilnym. Zniecierpliwiony ambasador Tatiszczew w memoriale z poł. maja 1835 ponaglał nuncjusza do jak najszybszego odsunięcia biskupa od rządów diecezją. Przy poparciu kanclerza Metternicha i poprzez dyplomatów rosyjskich w Watykanie, Mikołaj I wymógł, iż Grzegorz XVI skierował 30 V 1835 do S-ego brewe, w którym znalazła się prośba o jego ustąpienie, «do czasu», z biskupstwa krakowskiego. S. poddał się życzeniu papieskiemu. W liście z 23 VI 1835 skierowanym «Do Senatu Wolnego Miasta Krakowa» swoim zastępcą wyznaczył ks. Franciszka Ksawerego Zglenickiego, bpa gortyneńskiego, archidiakona i sufragana krakowskiego; dla siebie zarezerwował obsadzanie probostw i kanonii w kapitule krakowskiej. Dn. 1 VII 1835 opuścił Kraków na zawsze. «Był to pierwszy biskup, który szedł w XIX w. na wygnanie za działalność polityczną przeciw rządowi rosyjskiemu, jedyny, który był usuwany za zgodą Rosji i Rzymu, jeden z bardzo niewielu, którego wygnanie nie załamało, jedyny, który bronił się tak długo» (M. Żywczyński).
S. wyjechał najpierw do Balic, gdzie przebywał kilka dni u swego brata Feliksa. Dn. 9 VII 1835 przybył do Opawy (Troppau) na Śląsku i zamieszkał w klasztorze Franciszkanów. Znajdując się w ciężkiej sytuacji finansowej, gdyż nie otrzymał od rządu austriackiego żadnej pensji, tylko kilkanaście tysięcy złp. od Wolnego Miasta Krakowa, zwrócił się na początku 1836 r. do proboszcza ostrawskiego z prośbą o ustąpienie mu beneficjum parafii, ale nie zgodziły się na to władze policyjne. Na rozkaz ministra policji J. Sedlnitzky’ego S. był cały czas pod obserwacją, a jego korespondencja oraz książki i czasopisma, które otrzymywał nie tylko z Galicji, ale również z emigracji, podlegały cenzurze. Jakkolwiek wiódł na wygnaniu życie w odosobnieniu (towarzyszył mu jedynie kanonik Rudolf Zajączkowski), starał się czuwać nad sprawami diecezji. W kontaktach z Watykanem korzystał, obok pośrednictwa nuncjusza (od marca 1837 przychylnego mu L. Altieriego), z pomocy ks. Aleksandra Jełowickiego. W maju 1838 S. prosił nuncjusza, aby Stolica Apostolska nie dopuściła do kasaty niektórych klasztorów krakowskich. Popierał gorąco w Watykanie starania norbertanek krakowskich o beatyfikację bł. Bronisławy. Po śmierci Zglenickiego 27 I 1841 – bez uzgodnienia ze S-m – kapituła krakowska wybrała na wakujące miejsce nielubianego przezeń L. Łętowskiego. Pod naciskiem nuncjusza, S. przekazał mu administrację diecezji, odmówił jednak mianowania go biskupem sufraganem. W liście do Łętowskiego (17 V 1841) przypomniał mu, że «posłuszeństwo i uległość dla władz i urzędów świeckich ograniczone jest prawami Boskimi, ustawami i przepisami Kościoła». Łętowski odmówił utrzymywania korespondencji z S-m i ujawnił ten list władzom austriackim. Zaostrzyło to ich podejrzliwość, w rezultacie uniemożliwiono S-emu spotkanie z bpem ołomunieckim M.J. Sommerau-Beckiem. W r. 1843 (jak w r. 1839) myślał S. o ustąpieniu z biskupstwa, jednak nie uzyskał na to zgody nuncjusza. W r. 1844 korespondował z ks. Janem Schindlerem, prezesem Senatu, w sprawie remontu pałacu biskupiego i odzyskania dóbr biskupstwa krakowskiego leżących w Król. Pol.
Dzięki osobistym kontaktom S. był dobrze informowany o tym, co działo się w kraju i na emigracji. W r. 1838 na imieniny S-ego (4 XI) przyjechał do Opawy gen. J. Skrzynecki, odwiedzany był także przez rodzinę (brata Feliksa i jego dwóch synów Kazimierza, a zwłaszcza Alfonsa) oraz przyjaciół, znajomych i księży. Paweł Popiel bywał w Opawie prawie co roku. Przez swojego bratanka Alfonsa, proboszcza w Liszkach, popierał wprowadzenie bractwa wstrzemięźliwości w diec. krakowskiej. W r. 1845 podarował profesorowi UJ Józefowi M. Brodowiczowi swój portret (w r. 1877 Brodowicz przekazał go UJ).
W r. 1846, w czasie przygotowań do powstania w Galicji, policja wzmogła czujność w stosunku do S-ego. Rząd Narodowy prosił kanonika krakowskiego ks. Antoniego Rozwadowskiego, aby wezwał S-ego do powrotu, jednak odmówił on (22 III 1846) pośrednictwa w tej sprawie. Pomimo dobrej opinii jaką komisarz policji wystawił biskupowi, Metternich czynił starania o jego przeniesienie m.in. do Celovca (Klagenfurtu). S. oświadczył, że bez decyzji Rzymu, nigdzie się nie przeniesie. Po klęsce powstania krakowskiego zwrócił się w r. 1847 z prośbą do cesarza Ferdynanda I o uwolnienie księży z diec. krakowskiej, aresztowanych za udział w powstaniu. W czasie Wiosny Ludów podjął starania o powrót do Galicji, powołując się na cesarską amnestię z 20 III 1848. Mieszkańcy Krakowa specjalnym listem zapraszali biskupa do powrotu do diecezji. Sprzeciwił się temu jednak minister policji F. Pillersdorf, ale władze policyjne coraz mniej już interesowały się osobą biskupa krakowskiego.
Po złożeniu przez Łętowskiego wikariatu apostolskiego w Kielcach (2 IV 1848) i administracji diecezji w Krakowie (1849), S. mianował ks. oficjała kanonika Mateusza Gładyszewicza wikariuszem generalnym dla części diecezji w zaborze austriackim. Dla diecezji krakowskiej wyjednał w Watykanie nowego patrona – św. Izydora. Gdy Pius IX zwrócił się do biskupów całego świata w kwestii Tajemnicy Niepokalanego Poczęcia Najśw. Marii Panny, S. jako pierwszy z biskupów polskich opowiedział się za ogłoszeniem tego dogmatu. W r. 1849 S. zlecił spisanie i uporządkowanie wszystkich dokumentów (zbieranych od r. 1828), znajdujących się w jego archiwum w Opawie.
«Zawsze zdrowy i czerstwy», po czterodniowej chorobie, zmarł 25 I 1851 w Opawie. W Krakowie postanowiono zorganizować uroczysty pogrzeb w katedrze wawelskiej. Myślano nawet o rozpoczęciu procesu beatyfikacyjnego S-ego. Dn. 30 I 1851 w kościele Franciszkanów w Opawie odbyły się uroczystości pogrzebowe, w których uczestniczyło wielu księży i mieszkańców miasta. Po nabożeństwie żałobnym trumna miała być przewieziona koleją do Krakowa, ale we wsi Katarzynki (Katharein) pod Opawą kondukt pogrzebowy został zatrzymany telegramem, odwołującym zgodę na sprowadzenie ciała do Krakowa; władze austriackie powołały się na przepisy policyjno-lekarskie, faktycznym powodem zmiany decyzji, była obawa przed demonstracją patriotyczną. S. został tymczasowo pochowany 18 II 1851 w grobie pod zakrystią w kościele św. Katarzyny we wsi Katarzynki. Serce biskupa sprowadziła rodzina do klasztoru w Wielkiej Woli, gdzie znajdowały się groby rodzinne Skórkowskich. W klasztorze opawskim zachowała się tablica pamiątkowa przy ołtarzu św. Krzyża, przy którym S. codziennie odprawiał mszę św. Dn. 1 V 1852 ks. Jełowicki odprawił w Paryżu w kościele Matki Boskiej Wniebowziętej uroczystą mszę św., a w mowie pogrzebowej przedstawił S-ego jako «wzór kapłana i biskupa dla wszystkich». Prochy biskupa zostały ekshumowane 7 X 1913, a następnie uroczyście przewiezione do Krakowa i złożone do grobu pod kaplicą św. Stanisława w katedrze wawelskiej. Nabożeństwo żałobne odprawił 9 X bp Adam Sapieha. W katedrze wawelskiej wmurowana została tablica wraz z epitafijnym portretem S-ego.
Prawdopodobnie S. był prototypem postaci biskupa występującej w scenie spisku koronacyjnego w podziemiach katedry św. Jana w „Kordianie” Juliusza Słowackiego.
Portret epitafijny S-ego i tablica w katedrze na Wawelu (fot. w zbiorach Red. PSB); Litografia przedstawiająca S-ego, przez A. Maurina w Zbiorach Graficznych B. Jag., reprod. w: Jełowieki A., Mowa pogrzebowa na cześć Karola Skórkowskiego…, Paryż 1852; Portret S-ego, pędzla Wojciecha Stattlera (informacja o portrecie w: Pamiętnik Wojciecha K. Stattlera, Wyd. M. Szukiewicz, Kr. 1916 s. 16); – Estreicher XIX w.; Enc. Org.; Enc. Kośc.; PSB (Siemieński Jan); Słown. Geogr. (Jankowice); Wurzbach, Biogr. Lexikon, XXV; Łoza S., Kawalerowie orderu św. Stanisława, „Mies. Herald.” R. 11: 1932 s. 61; Urzędnicy, IV/3; Katalog Archiwum Opactwa Cystersów w Mogile, Oprac. K. Kaczmarczyk, G. Kowalski, Kr. 1919; Katalog bpów krak., II 271–3; Katalog zabytków sztuki w Pol., IV cz. 1 (Wawel); Lewak–Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog, I; – Barycz H., Wśród gawędziarzy, pamiętnikarzy i uczonych galicyjskich, Kr. 1963 I; Bieniarzówna J., Rzeczpospolita Krakowska 1815–1846, Kr. 1948 s. 23, 50; taż, Z dziejów liberalnego i konspiracyjnego Krakowa (1833–1848), Kr. 1948 s. 12, 102; Bieniarzówna J., Małecki J. M., Dzieje Krakowa. Kraków w latach 1796–1918, Kr. 1979; Bizan M., Hertz P., Glosy do „Kordiana”, W. 1972; Boudou A., Stolica Święta a Rosja, Kr. 1928 I; Brudzisz M., Nauczanie teologii w Instytucie Księży Komunistów, w: Dzieje Teologii Katol., II; Chrzanowski I., Spisek koronacyjny w „Kordianie”, w: Studia i szkice, Kr. 1939 II; Dylągowa H., Duchowieństwo katolickie wobec sprawy narodowej 1764–1864, L. 1983; Glemma T., Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1795–1847, Kr 1949; Godlewski M., Jenerał Skrzynecki i biskup Skórkowski (1831–1851), W. 1935 (odb. z „Kwart. Kat. Duszpasterstwa Wojsk. w Pol.”, 1935); tenże, O źródłach do działalności biskupów Królestwa Kongresowego w 1831 r., Spraw. PAU, Kr. 1931 s. 8 (informacja o archiwum S-ego); tenże, Parę nieznanych stronic z życia Marcelego Gutkowskiego biskupa podlaskiego (1831–1843), Włocławek 1933 s. 9, 10, 37; Jabłońska-Deptuła E., Przystosowanie i opór. Zakony męskie w Królestwie Kongresowym, W. 1983; taż, Tematyka religijno-kościelna w donosach Mackrotta (1819–1830), „Roczniki Human.” (L.) T. 27: 1979 z. 2 s. 167; Jagoda Z., O literaturze i życiu literackim Wolnego Miasta Krakowa 1816–1846, Kr. 1971; Karwowski S., Karol Saryusz Skórkowski, P. 1906 (odb. z „Dzien. Pozn.”); Krzeczkowski K., Komisja włościańska w Rzeczypospolitej Krakowskiej, w: Spraw. z posiedzeń PAU, Wydz. Hist.-Filoz., Nr 2, Kr. 1917 s. 14; Kumor B., Ustrój i organizacja Kościoła Polskiego w okresie niewoli narodowej 1772–1918, Kr. 1980; Łubieński B., Jan Podgórski, Kr. 1913 s. 151–3, 156, 169–71, 197–9 (reprod. litogr. S-ego), 202–4, 210–20, 222, 226–33, 239–40, 244; Marchewka A. Wilk K., Wilczyński C., Gwiazdy katolickiej Polski. Żywoty wielkich sług bożych, Mikołów 1938 II; Smolikowski P., Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego, Kr. 1896 II 140–1, IV 29; Stetkiewicz S., Rzeczypospolita Krakowska w dobie powstania listopadowego, Kr. 1912; Urban W., Kościół w wolnym mieście Krakowie w latach 1815–1846, w: Historia Kościoła w Polsce, P.–W. 1979 II cz. 1; Valušek B., K pobytu Karla Skorkovského v Opavě, „Slezský sborník” R. 51: 1953 čís. 1 s. 102–3; Wiśniewski J., Monografia dekanatu opoczyńskiego, Radom 1913 s. 313; tenże, Pamiątka z Błotnicy, Radom 1907 s. 17, 26; Załęski, Jezuici, V cz. 2; Zuber R., Internace krakovského biskupa Karla Skorkovského v Opavě v l. 1835–1851, „Slezský sborník” R. 46: 1948 čís. 3 s. 204–26; Żywczyński M., Geneza i następstwa encykliki „Cum primum” z 9 VI 1832 r. Watykan a sprawa polska w l. 1830–1837, W. 1935; tenże, Początek rządów X. Ludwika Łętowskiego w diecezji krakowskiej, „Przegl. Hist.” T. 34: 1937 z. 1 s. 136–7, 139–141, 143; – Akta powstania Kościuszki, I; Barzykowski, Hist. powst., I; Bąkowski K., Kronika krakowska 1796–1848, Cz. 2, Kr. 1906; Bignon E., Polska w r. 1811 i 1813, Wil. 1921 II; Dębicki L., Trzy pokolenia w Krakowie, Kr. 1896 s. 60; Diariusz Sejmu z r. 1830–1831, Wyd. M. Rostworowski, Kr. 1907 I, III, IV; Falkowski J., Obrazy z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce, P. 1886 IV 47; Gawroński F. S., Pamiętnik R. 1830/31, Wyd. J. Czubek, Kr. 1916; Girtler K., Opowiadania. Pamiętniki z lat 1803–1831, Wyd. Z. Jabłoński, J. Staszel, Kr. 1971 I, II; Hechel F., Kraków i ziemia krakowska w okresie Wiosny Ludów, Wr. 1950; Jełowicki A., Mowa pogrzebowa na cześć Karola Skórkowskiego biskupa krakowskiego miana na uroczystym obchodzie żałobnym w Paryżu […] 1 IV 1851, Paryż 1852 (toż we fragmentach w: „Przegl. Pozn.” T. 12: 1852); Korespondencja literacka Kajetana Koźmiana z Franciszkiem Wężykiem (1845–1856), Zebrał S. Tomkowicz, Kr. 1913; Koźmian K., Pamiętniki, Wr. 1972 II; Louis Wawel J., Urywki z dziejów życia mieszkańców Krakowa, Kr. 1977; Łętowski L., Wspomnienia pamiętnikarskie, Wyd. H. Barycz, Wr. 1956; Monumenta Hofbaueriana, Tor. 1937–8 X–XI; Niemcewicz J. U., Pamiętniki z 1830–1831 roku, Kr. 1909; Pamiętniki krakowskiej rodziny Louisów (1831–1969), Kr. 1962; Papiestwo wobec sprawy polskiej w latach 1772–1864, Wybór źródeł, Wr. 1960; Popiel P., Pamiętniki (1807–1892), Kr. 1927; Rocznik Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetm Krakowskim połączonego, Kr. 1817 I 6; Semenenko P., Listy, II, Rzym 1986; Trzaskowski J., Zbiór różnych drobnostek…, Ł. 1982; Wężyk F., Powstanie Królestwa Polskiego w roku 1830–1831, Pamiętnik spisany w r. 1836…, Kr. 1905 s. 207, 280–3; Zwierkowski W., Rys powstania… 1830 i 1831 roku, Wyd. W. Lewandowski, W. 1973; Życie i wyjątki z listów matki naszej Emilii z Sołtyków Popielowej, Zebrała J. Rostworowska, Kr. 1925 s. 50; – „Czas” 1851 nr 22, 24, 26, 1913 nr 442, 467 nr z 9 X; „Kronika Emigracji Polskiej” 1839 VIII s. 74–5, 105–6; – AGAD: Mater. genealog. W. Wielądka nr 53 k. 188–189; AP w Kielcach: Arch. Skórkowskich z Wielkiej Woli z l. 1504–1878, 296/I (do S-ego sygn. 87, 88); Arch. Kurii Metropolitalnej w Kr.: Arch. Biskupa Skórkowskiego; Arch. Congregatione della Risurrezione w Rzymie: Sodales (A. Jełowicki), 17183, 17185, 17297, 17301 (list Jełowickiego do S-ego z 14 VII 1849), 17327, 19468, 19470, 35325 (list z 21 VII 1839), 40277–40282, 40668–40677; Arch. XX. Misjonarzy na Stradomiu: teczka osobowa S-ego; Arch. ziemskie w Brnie: sygn. 2/21 fasc. 1047, 1048; B. Czart.: 3928 IV k. 21, 23; B. Jag.: rkp. 4573, 5624 k.78, 80, rkp. 6111 III k. 29–29v. (Notaty Józefa Brodowicza do fotografii…, błędna data śmierci: 1847), rkp. 7508, 7861 IV t. 11; B. Kapucynów w Nowym Mieście: rkp. 825; B. Ossol.: rkp.12312 IV (papiery F. Wężyka); B. PAN w Kr.: rkp. 1829 k. 72, rkp. 1838 k. 75v., 141 (korespondencja P. Popiela z W. Wielogłowskim), rkp. 2408 t. 2 (korespondencja S-ego z J. Skrzyneckim), 2411, 5177, 7931, 8010; – Informacje Marii Jačov z Rzymu, na podstawie Archivio Segreto Vaticano: Processi consist. vol. 228 k. 146–153, Archivio della Nunziatura di Vienna, vol. 256 C k.4–5v., 244–245, 257, vol. 258 B k. 581–581v., 582v., vol. 258 C k.109, 129–130, 156–157v., 190–195, 211–211v., 247, 412, vol. 258 D k. 18–18v., 119– 123v., 449–449v., 583–584v., vol. 258 E k. 53, 67–67v., 125–127, 147, 149, 171–172v., 183–185v., 199–202, 233, vol. 268 k. 70–70v., 209, 309, 325, 360, 376, 442–443, 488, 553, 572–574, 682–694, vol. 269 k. 100, 109–109v., 247–247v., 248–254, 434–439, 484–487v., 557–559, 622–625, 680, 700–702v., 726–728, 739–740, vol. 270 k. 23–23v., 44–45, 101–102, 159–159v., 164–164v., 160–163v., 265–267, 306–307, 318, 377–378, 439–439v., 441, 446–447, 506–507, vol. 271 k. 8–9, 31–32v., 61–62v., 207–208v., 427–428, vol. 272 k.166–169v., 412–412v., vol. 273 k. 51, 241, 281, 358, 521–521v., vol. 276 k. 12, 15, 35–36, 40v., 42, 48–49v., 53–58v., 60–64, 70–71, 78–80v., 84v.–86v., 90–95, 98–101, 105–107, 114–116, 121v.–124v., 127v.–128, 138–142v., 155v.–156, 159–160v., 164–165v., 167v.–168v., 171–172, 192–192v., 218–218v., vol. 277 k.9v.–11v., 17–19, 22v., 27v.–29, 41v–43, 47v.–48, 54v., 64v., 69, 77–78v., 106–106v., 108v., 109v., 112v.–113, 115–115v., 118v., 121–122, 123v.–124, 125v., 135, 139, 146v., 212, 217v., 224v.–225, 226v., 272v.–273, vol. 280 k. 162v.–163, 233–238v., 266, 280–281v., 301–305v., 356v.–357, 385v.–387, 411, 428v.–429v., 491v.–492, vol. 280 A k. 79–80v., 227v.–228, vol. 281 A k. 191, 359–360, 498–500v., 504–504v., vol. 282 k.67v., 75v., 87v.–88v., 95v.–97, 127v., 136, 151v., 185v.–186v., 203, vol. 322 k. 17v., 22, 155v., 155v.–156.
Elżbieta Orman